Laboratorium Biologii Ewolucyjnej Człowieka
Osoby
Obszar badań
prof. UAM dr hab. Marta Krenz-Niedbała
Strona: http://martak.home.amu.edu.pl/
Zjawiska biologiczne zachodzące w dawnych populacjach ludzkich, takie jak procesy mikroewolucyjne i strategie adaptacyjne, wpływ warunków życia na status biologiczny osobnika i populacji, szkieletowe wyznaczniki stanu zdrowia, w tym patologie kości, czynniki biokulturowe wpływające na wzrastanie i rozwój dzieci, a także metodyka badań i tafonomia ludzkich szczątków kostnych. Obiektem badań są ludzkie szczątki kostne pochodzące ze stanowisk archeologicznych obejmujących różne okresy chronologiczne, od kilku tysięcy lat temu przez starożytność, średniowiecze po czasy nowożytne.
Tematyka badawcza
- Biokulturowe uwarunkowania zdrowia i choroby w ludzkich populacjach pradziejowych, historycznych i wczesnonowożytnych
- Zmiany szkieletu ludzkiego na przestrzeni dziejów – mikroewolucja i plastyczność fenotypowa
- Biologiczne konsekwencje nierówności społecznych
- Przemoc interpersonalna w czasach dawnych
- Dieta i styl życia w różnych okresach historycznych
dr Sylwia Łukasik
Strona: http://lukasik.home.amu.edu.pl/
Prowadzone badania w głównej mierze dotyczą biologii populacji szkieletowych. Szczególna uwaga poświęcona jest nomadycznym populacjom zamieszkujących Eurazję we wczesnej epoce żelaza. Badania skoncentrowane są na ich strukturze biologicznej oraz demograficznej, a także metodach analizy danych w przypadku niepewnych oszacowań wieku w chwili śmierci. Zainteresowania badawcze obejmują również możliwości zastosowania metod 3D w biologii człowieka.
Tematyka badawcza
- Biologia koczowniczych populacji zamieszkujących Eurazję we wczesnej epoce żelaza;
- Aplikacje, bazy i programy stosowane w badaniach populacji szkieletowych;
- Zastosowanie metod 3D w biologii człowieka (skanowanie 3D, fotogrametria oraz druk 3D).
Kolekcja modeli 3D: https://sketchfab.com/lukasik
dr Anna Juras, dr Maciej Chyleński
Nasze laboratorium specjalizuje się w badaniach kopalnego DNA (aDNA) pochodzącego z ludzkich szczątków kostnych, mikroorganizmów oraz próbek paleośrodowiskowych (sedaDNA). Testujemy i optymalizujemy metody izolacji kopalnego DNA, dostosowując je do różnorodnych typów materiału i warunków zachowania.
Prowadzimy zaawansowane analizy bioinformatyczne danych genomowych oraz badania z zakresu genetyki populacyjnej, które pozwalają odtwarzać historię dawnych populacji i środowisk.
Tematyka badawcza
- Wykorzystanie danych całogenomowych w genetyce populacji pradziejowych
- Badanie pochodzenia i migracji ludzkich populacji od mezolitu po czasy nowożytne
- Optymalizacja metod izolacji aDNA z różnych materiałów i środowisk
- Zastosowanie kopalnego DNA środowiskowego (sedaDNA) w rekonstrukcji dawnych ekosystemów
Granty
2025
- Tytuł: Władcy stepów: biologiczne i kulturowe aspekty nomadycznego stylu życia eurazjatyckich pradziejowych populacji ludzkich
- Kierownik projektu: dr Sylwia Łukasik
- Konkurs: OPUS 28, Narodowe Centrum Nauki
- Numer projektu: 2024/55/B/HS3/01720
- Okres realizacji: 2025-2029
- Przyznane środki: 1 504 796 PLN
- Strona projektu: NCN
- Tytuł: Mikroewolucyjne zmiany czaszki człowieka od średniowiecza do współczesności
- Kierownik projektu: mgr Anna Walczak
- Opieknu projektu: prof. Marta Krenz-Niedbała
- Konkurs: PRELUDIUM, Narodowe Centrum Nauki
- Numer projektu: 2024/53/N/NZ8/02043
- Okres realizacji: 2025-20289
- Przyznane środki: 209 590 PLN
- Strona projektu: Skull3D
2024
- Tytuł: Wykorzystanie analiz bioarcheologicznych do rekonstrukcji pochodzenia i mobilności populacji ludzkich z epoki późnego brązu i wczesnego żelaza z Europy Środkowej
- Kierownik projektu: dr hab. inż. Anna Juras
- Konkurs: OPUS LAP 24, Narodowe Centrum Nauki
- Numer projektu: 2022/47/I/HS3/02274
- Okres realizacji: 2024-2027
- Przyznane środki: 1 173 299 PLN
- Tytuł: Żerniki Górne: kompleksowy bioarcheologiczny portret społeczności z epoki brązu
- Kierownik projektu: dr Maciej Chyleński
- Konkurs: SONATA 19, Narodowe Centrum Nauki
- Numer projektu: 2023/51/D/HS3/01984
- Okres realizacji: 2024-2027
- Przyznane środki: 956 577 PLN
- Tytuł: Śledząc więzi krwi i relacje społeczne: integracja metod genetycznych, izotopowych oraz studiów nad pokrewieństwem w badaniach cmentarzyska z wczesnej epoki brązu w Nižná Myšľa (Słowacja)
- Kierownik projektu: Prof. UAM dr hab. Mateusz Jaeger
- Wykonawcy/współpracownicy z IBECZ: dr hab. inż. Anna Juras, dr Maciej Chyleński
- Konkurs: OPUS 26, Narodowe Centrum Nauki
- Numer projektu: 2023/51/B/HS3/01381
- Okres realizacji: 2024-2028
- Przyznane środki: 1 414 468 PLN
2023
- Tytuł: Mapování dynamiky novokřtěneckých komunit na Moravě v 16. a 17. Století (ang. Mapping the community dynamics of Anabaptist population in Moravia in the 16th and 17th centuries)
- Kierownik projektu: doc. RNDr. Miroslav Králík, Ph.D.
- Wykonawcy/współpracownicy z IBECZ: dr hab. inż. Anna Juras, dr Maciej Chyleński
- Konkurs: NAKI III, Ministry of Culture of the Czech Republic
- Numer projektu: DH23P03OVV074
- Okres realizacji: 2023-2027
2021
- Tytuł: Wczesne migracje Gotów w świetle badań specjalistycznych
- Kierownik projektu: dr Maciej Chyleński
- Konkurs: OPUS 20, Narodowe Centrum Nauki
- Numer projektu: 2020/39/B/HS3/00159
- Okres realizacji: 2021-2024
- Przyznane środki: 768 128 PLN
- Strona projektu: NCN
2017
- Tytuł: Społeczność, tożsamość, rytuał. Interdyscyplinarny wzorzec postępowania badawczego w studiach nad cmentarzyskami ciałopalnymi ludności kultury łużyckiej
- Kierownik projektu: dr hab. Justyna Baron
- Liczba wykonawców projektu: 11
- Wykonawcy/współpracownicy z IBECZ: dr Anna Juras, dr Grażyna Liczbińska
- Konkurs: OPUS 12, Narodowe Centrum Nauki
- Numer projektu: 2016/23/B/HS3/00450
- Okres realizacji: 2017-2022
- Przyznane środki: 432 296 PLN
- Strona projektu: NCN
- Tytuł: Zastosowanie analiz kopalnego DNA w wyjaśnianiu struktury pokrewieństwa i charakteru migracji neolitycznych społeczności Anatolii i Europy.
- Kierownik projektu: dr Maciej Chyleński
- Konkurs: ETIUDA 5, Narodowe Centrum Nauki
- Numer projektu: 2017/24/T/HS3/00511
- Okres realizacji: 2017-2018
- Przyznane środki: 116 318 PLN
- Strona projektu: NCN
- Tytuł: Opracowanie sond molekularnych do rekonstrukcji struktury genetycznej populacji pradziejowych na podstawie analizy kopalnego DNA
- Kierownik projektu: dr Anna Juras
- Konkurs: MINIATURA 1, Narodowe Centrum Nauki
- Okres realizacji: 2017
- Przyznane środki: 49 236 PLN
- Rodzaj działania naukowego: badania wstępne
- Tytuł: Scytowie z rejonu Morza Czarnego: czy cechy biologiczne stepowych wojowników wskazują na występowanie zjawiska rekrutowania do armii?
- Kierownik projektu: dr Sylwia Łukasik
- Konkurs: MINIATURA 1, Narodowe Centrum Nauki
- Okres realizacji: 2017
- Przyznane środki: 22 330 PLN
- Rodzaj działania naukowego: wyjazd badawczy
2016
- Tytuł: Migracje i pokrewieństwo w Europie Środkowo-Wschodniej w pierwszej połowie II tys. przed Chr.
- Kierownik projektu: prof. dr hab. Przemysław Makarowicz
- Liczba wykonawców projektu: 10
- Wykonawcy/współpracownicy z IBECZ: dr Anna Juras, dr Maciej Chyleński
- Konkurs: OPUS 12, Narodowe Centrum Nauki
- Numer projektu: 2015/17/B/HS3/00114
- Okres realizacji: 2016-2019
- Przyznane środki: 656 760 PLN
- Strona projektu: NCN
2015
- Tytuł: Rozkwit czy upadek? Społeczeństwa Kujaw od późnego neolitu do środkowej epoki brązu w świetle analiz archeologicznych i specjalistycznych
- Kierownik projektu: dr Łukasz Pospieszny
- Liczba wykonawców projektu: 5
- Wykonawcy/współpracownicy z IBECZ: prof. UAM dr hab. Marta Krenz-Niedbała, dr Sylwia Łukasik, dr Anna Juras, dr Maciej Chyleński
- Konkurs: SONATA 8, Narodowe Centrum Nauki
- Numer projektu: 2014/15/D/HS3/01304
- Okres realizacji: 2015-2018
- Przyznane środki: 394 766 PLN
- Strona projektu: NCN
- Tytuł: Struktura pokrewieństwa społeczności neolitycznej z Catalhoyuk w Turcji. Analiza genetyczno-społeczna.
- Kierownik projektu: dr Maciej Chyleński
- Konkurs: PRELUDIUM 8, Narodowe Centrum Nauki
- Numer projektu: 2014/15/N/HS3/01272
- Okres realizacji: 2015-2018
- Przyznane środki: 124 800 PLN
- Strona projektu: NCN
2014
- Tytuł: Dynastia i społeczeństwo państwa Piastów w świetle zintegrowanych badań historycznych, antropologicznych i genomicznych
- Kierownik projektu: prof. dr hab. Marek Figlerowicz
- Liczba wykonawców projektu: 24
- Wykonawcy z IBECZ: dr Anna Juras
- Konkurs: SYMFONIA 2, Narodowe Centrum Nauki
- Numer projektu: 2014/12/W/NZ2/00466
- Okres realizacji: 2014-2021
- Przyznane środki: 6 281 205 PLN
- Strona projektu: NCN
Publikacje
Eren Y., Doğu AK., Damla K., Kılıç MS., Camilla M., Güler MN., Eker E., Katırcıoğlu B., Chyleński M., Vural KB, Ekin S, Gözde A, Bozkurt D, Pearson J, Sevkar A, Altınışık NE, Milella M, Cansu K, Aktürk Ş, Yurttaş ED, Yıldız N, Dilek K, Sevgi Y, Kazancı DD, Aydoğan A, Kanat G, Schotsmans EMJ, Anvari J, Rosenstock E, Byrnes J, Biehl PF, Orton D, Lagerholm VK, Gemici HC, Vasic M, Marciniak A, Çiğdem A, Erdal YS, Kırdök E, Marin P, Larsen CS, Haddow SD, Anders G, Knüsel CJ, Füsun Ö, Ian H, Somel M. Female lineages and changing kinship patterns in Neolithic Çatalhöyük. Science, 2025.
Nikitin A., Lazaridis I., Patterson N., Ivanova S., Videiko M., Dergachev V., Kotova N., Lillie M., Potekhina I., Krenz-Niedbała M., Łukasik S., Makhortykh S., Renson V., Shephard H., Sirbu G., Svyryd S., Tkachuk T., Włodarczak P., Callan K., Curtis E., Harney E., Iliev E., Kearns A., Lawson A.M., Michel M., Mah M., Micco A., Oppenheimer J., Qiu L., Workman J., Zalzala F., Mallick S., Rohland N., Reich D., A genomic history of the North Pontic Region from the Neolithic to the Bronze Age. Nature, 2025.
Pasterkiewicz W., Anita S., Bełka Z., Dopieralska J., Juras A., Chyleński M., Piniewska-Róg D., Moskała A., Skrzat J., Jarosz P. Bioarchaeological insights into Late Eneolithic violence: Analysing a grave from the Sadowie cemetery, Poland. Journal of Archaeological Science, vol. 177, 2025.
Suwalska J., Łukasik S., Cymerys M., Suwalska A., & Bogdański P., Determinants of Weight Status and Body, Health and Life Satisfaction in Young Adults. Nutrients, 2024.
Pieńkowski A., Szczuciński W., Breszka A., Chyleński M., Juras A., Romel P., Rozwalak P., Trzebny A., Dabert M., Belt S., Jagodziński R., Smik L., Włodarski W. Sedimentary ancient DNA and HBI biomarkers as sea‐ice indicators: A complementary approach in Antarctic fjord environments. Limnology and Oceanography Letters, vol. 9, nr 6, 2024.
Cicero M., Krenz-Niedbała M., Łukasik S., Forensic facial approximation of an individual with achondroplasia from medieval cemetery in Central Europe. Digital Applications in Archaeology and Cultural Heritage, 2024.
Moraes C., Krenz-Niedbała M., Łukasik S., Serrano Prada C., Forensic Facial Approximation of Achondroplastic Dwarf from Medieval Cemetery in Central Europe. Digital Applications in Archaeology and Cultural Heritage, 2024.
Chyleński M., Makarowicz P., Juras A., Krzewińska M., Pospieszny Ł., Ehler E., Breszka A., Górski J., Taras H., Anita S., Polańska M., Włodarczak P., Lasota-Kuś A., Wójcik I., Romaniszyn J., Szmyt M., Kośko A., Ignaczak M., Sadowski S., Matoga A., Grossman A., Ilchyshyn V., Yahodinska M., Romańska A., Tunia K., Przybyła M., Grygiel R., Szostek K., Dabert M., Anders G. Patrilocality and hunter-gatherer-related ancestry of populations in East-Central Europe during the Middle Bronze Age, Nature Communications, vol. 14, nr 1, 2023.
Walczak A., Krenz-Niedbała M., Łukasik S. Insight into age-related changes of the human facial skeleton based on medieval European osteological collection. Scientific Reports, 2023.
Mattila T., Svensson E., Juras A., Günther T., Kashuba N., Ala-Hulkko T., Chyleński M., McKenna J., Pospieszny Ł., Constantinescu M., Rotea M., Palincaș N., Wilk S., Czerniak L., Kruk J., Łapo J., Makarowicz P., Potekhina I., Soficaru A., Szmyt M., Szostek K., Götherström A., Storå J., Netea M., Nikitin A., Persson P., Malmström H., Jakobsson M. Genetic continuity, isolation, and gene flow in Stone Age Central and Eastern Europe. Communications Biology, vol. 6, nr 1, 2023.
Stolarek I., Zenczak M., Handschuh L., Juras A., Marcinkowska-Swojak M., Spinek A., Dębski A., Matla M., Kóčka-Krenz H., Piontek J., Figlerowicz M., Chyleński M., Trzciński D., Dobosz J., Breszka A., Stolpiak B. Genetic history of East-Central Europe in the first millennium CE. Genome Biology, vol. 24, nr 1, 2023.
Matczak M.D., Krenz-Niedbała M., Łukasik S., Buikstra J.E., Wyrwa A.M., Pearson J. Skeletal dysplasia of an adult male from medieval Łekno in Poland, Central Europe. International Journal of Osteoarchaeology, 2022.
Doan K., Niedziałkowska M., Stefaniak K., Sykut M., Jędrzejewska B., Ratajczak-Skrzatek U., Piotrowska N., Ridush B., Zachos F., Popović D., Baca M., Mackiewicz P., Kosintsev P., Makowiecki D., Charniauski M., Boeskorov G., Bondarev A., Danila G., Kusak J., Rannamäe E., Saarma U., Arakelyan M., Manaseryan N., Krasnodębski D., Titov V., Hulva P., Bălășescu A., Trantalidou K., Dimitrijević V., Juras A. i in. Phylogenetics and phylogeography of red deer mtDNA lineages during the last 50 000 years in Eurasia. Zoological Journal of the Linnean Society, vol. 194, nr 2, 2022
Łuczkiewicz P., Pospieszny Ł., Bełka Z., Łukasik S., Krenz-Niedbała M., Kuzioła A., & Kleemann J. Elusive Goths in northern Poland: Initial isotopic insights of the pre-Roman and Roman period populations from the Wielbark Culture cemetery in Malbork-Wielbark. Praehistorische Zeitschrift, 2022.
Lazaridis I., (…), Krenz-Niedbała M., (…), Łukasik S., (…), Reich, D., The genetic history of the Southern Arc: A bridge between West Asia and Europe. Science, 2022.
Lazaridis I., (…), Krenz-Niedbała M., (…), Łukasik S., (…), Reich, D., A genetic probe into the ancient and medieval history of Southern Europe and West Asia. Science, 2022.
Lazaridis I., (…), Krenz-Niedbała M., (…), Łukasik S., (…), Reich, D., Ancient DNA from Mesopotamia suggests distinct pre-pottery and pottery Neolithic migrations into Anatolia. Science, 2022.
Krenz-Niedbała M., Łukasik S., Macudziński J., Chowański. S. Morphometry of auditory ossicles in medieval human remains from Central Europe. The Anatomical Record, 2022.
Łukasik S., Tobis S., Suwalska J., Łojko D., Napierała M., Proch M., Neumann-Podczaska A., Suwalska A., The Role of Socially Assistive Robots in the Care of Older People: To Assist in Cognitive Training, to Remind or to Accompany? Sustainability, 2021.
Juras A., Ehler E., Chyleński M., Pospieszny Ł., Spinek A., Malmström H., Krzewińska M., Szostek K., Pasterkiewicz W., Florek M., Wilk S., Mnich B., Kruk J., Szmyt M., Kozieł S., Anders G., Jakobsson M., Dabert M. Maternal genetic origin of the late and final Neolithic human populations from present‐day Poland, American Journal of Physical Anthropology, vol. 176, nr 2, 2021.
Łukasik S., Bijak J., Krenz‐Niedbała M., Sinika V., Paleodemographic analysis of age at death for a population of Black Sea Scythians: An exploration by using Bayesian methods. American Journal of Physical Anthropology, 2021.
Makarowicz P., Goslar T., Górski J., Taras H., Anita S., Pospieszny Ł., Jagodinska M., Ilchyshyn V., Włodarczak P., Juras A., Chyleński M., Muzolf P., Lasota-Kuś A., Wójcik I., Matoga A., Nowak M., Przybyła M., Marcinkowska-Swojak M., Figlerowicz M., Grygiel R., Czebreszuk J., Kochkin I. The Absolute Chronology of Collective Burials from the 2nd Millennium BC in East Central Europe, Radiocarbon, vol. 63, nr 2, 2021.
Pospieszny Ł., Makarowicz P., Lewis J., Górski J., Taras H., Włodarczak P., Anita S., Ilchyshyn V., Jagodinska M., Czebreszuk J., Muzolf P., Nowak M., Polańska M., Juras A., Chyleński M., Wójcik I., Lasota-Kuś A., Romaniszyn J., Tunia K., Przybyła M., Grygiel R., Matoga A., Makowiecki D., Goslar T. Isotopic evidence of millet consumption in the Middle Bronze Age of East-Central Europe, Journal of Archaeological Science, vol. 126, 2021.
Yaka R., Igor M., Damla K., Ayça D., Chyleński M., Erdal Ö., Dilek K., Vural K., Bayliss A., Camilla M., Evrim F., Çokoğlu S., Lagerholm V., Krzewińska M., Cansu K., Gemici H., Sevkar A., Dağtaş N., Kılınç G., Adams D., Munters A., Sağlıcan E., Milella M., Schotsmans E., Yurtman E., Çetin M., Sevgi Y., Altınışık N., Juras A., Marciniak A., i in. Variable kinship patterns in Neolithic Anatolia revealed by ancient genomes, Current Biology, vol. 31, nr 11, 2021.
Juras A., Makarowicz P., Chyleński M., Ehler E., Malmström H., Krzewińska M., Pospieszny Ł., Górski J., Taras H., Anita S., Polańska M., Włodarczak P., Szyca A., Lasota‐Kuś A., Wójcik I., Jakobsson M., Dabert M. Mitochondrial genomes from Bronze Age Poland reveal genetic continuity from the Late Neolithic and additional genetic affinities with the steppe populations, American Journal of Physical Anthropology, vol. 172, nr 2, 2020.
Łukasik S., Tobis S., Kropińska K., Suwalska A., The role of an assistive robot in care for older persons: opinions of medical and nursing students. Journal of Medical Internet Research, 2020.
Philips A., Stolarek I., Handschuh L., Nowis K., Juras A., Trzciński D., Nowaczewska W., Wrzesińska A., Potempa J., Figlerowicz M. Analysis of oral microbiome from fossil human remains revealed the significant differences in virulence factors of modern and ancient Tannerella forsythia, BMC Genomics, vol. 21, 2020.
Chyleński M., Ehler E., Somel M., Yaka R., Krzewińska M., Dabert M., Juras A., Marciniak A.: Ancient mitochondrial genomes reveal the absence of maternal kinship in the burials of Çatalhöyük people and their genetic affinities, Genes, vol. 10, nr 3, 2019.
Ehler E., Novotńy J., Juras A., Chyleński M., Moravčik O., Pačes J.: AmtDB: A database of ancient human mitochondrial genomes, Nucleic Acids Research, vol. 47, nr D1, 2019.
Malmström H., Günther T., Svensson E., Juras A., Fraser M., Munters A., Pospieszny Ł., Tõrv M., Lindström J., Götherström A., Storå J., Jakobsson M.: The genomic ancestry of the Scandinavian Battle Axe Culture people and their relation to the broader Corded Ware horizon, Proceedings of the Royal Society B-Biological Sciences, vol. 286, nr 1912, 2019.
Stolarek I., Handschuh L., Juras A., Nowaczewska W., Kóčka-Krenz H., Michałowski A., Piontek J., Kozłowski P., Figlerowicz M.: Goth migration induced changes in the matrilineal genetic structure of the central-east European population, Scientific Reports, vol. 9, 2019.
Juras A., Chyleński M., Ehler E., Malmström H., Żurkiewicz D., Włodarczak P., Wilk S., Peška J., Fojtík P., Králík M., Libera J., Bagińska J., Tunia K., Klochko V., Dabert M., Jakobsson M., Kośko A.: Mitochondrial genomes reveal an east to west cline of steppe ancestry in Corded Ware populations, Scientific Reports, vol. 8, nr 1, 2018.
Krzewińska M., Kılınç G., Juras A., Koptekin D., Chyleński M., Nikitin A., Shcherbakov N., Shuteleva I., Leonova T., Kraeva L., Sungatov F., Sultanova A., Potekhina I., Łukasik S., Krenz-Niedbała M., Dalén L., Sinika V., Jakobsson M., Storå J., Götherström A.: Ancient genomes suggest the eastern Pontic-Caspian steppe as the source of western Iron Age nomads, Science Advances, vol. 4, nr 10, 2018.
Mnich B., Spinek A., Chyleński M., Sommerfeld A., Dabert M., Juras A., Szostek K.: Analysis of LCT-13910 genotypes and bone mineral density in ancient skeletal materials, PLoS ONE, vol. 13, nr 4, 2018.
Stolarek I., Juras A., Handschuh L., Marcinkowska-Swojak M., Philips A., Zenczak M., Dȩbski A., Kóčka-Krenz H., Piontek J., Kozłowski P., Figlerowicz M.: A mosaic genetic structure of the human population living in the South Baltic region during the Iron Age, Scientific Reports, , vol. 8, 2018.
Chyleński M., Juras A., Ehler E., Malmström H., Piontek J., Jakobsson M., Marciniak A., Dabert M.: Late Danubian mitochondrial genomes shed light into the Neolithisation of Central Europe in the 5th millennium BC, BMC Evolutionary Biology, vol. 17, 2017.
Chyleński M., Juras A., Żurkiewicz D., Jankowski M., Włodarczak P.: Preservation of ancient DNA in human bones from the eneolithic and Bronze Age kurgan cemeteres in Yampil region, Ukraine, Baltic-Pontic Studies, vol. 22, 2017.
Juras A., Krzewińska M., Nikitin A., Ehler E., Chyleński M., Łukasik S., Krenz-Niedbała M., Sinika V., Piontek J., Ivanova S., Dabert M., Götherström A.: Diverse origin of mitochondrial lineages in Iron Age Black Sea Scythians, Scientific Reports, vol. 7, 2017.
Juras A., Chyleński M., Krenz-Niedbała M., Malmström H., Ehler E., Pospieszny Ł., Łukasik S., Bednarczyk J., Piontek J., Jakobsson M., Dabert M.: Investigating kinship of Neolithic post-LBK human remains from Krusza Zamkowa, Poland using ancient DNA, Forensic Science International-Genetics, vol. 26, 2017.
Philips A., Stolarek I., Kuczkowska B., Juras A., Handschuh L., Piontek J., Kozłowski P., Figlerowicz M.: Comprehensive analysis of microorganisms accompanying human archaeological remains, GigaScience, vol. 6, 2017.
Gwizdała M., Juras A., Łukasik S., Chyleński M., Litvinova L., Malmström H.: Anthropological description of skeletal material from the Dniester Barrow Cemetery Complex, Yampil Region, Vinnitsa Oblast (Ukraine). In: A. Kośko (Ed.) Podolia as a Cultural Contact Area in the 4th/3rd-2nd Millennium BC, Baltic-Pontic Studies, vol. 20, 2016, s. 293-335
Juras A., Dabert M., Kushniarevich A., Malmström H., Raghavan M., Kosicki J., Metspalu E., Willerslev E., Piontek J.: Ancient DNA reveals matrilineal continuity in present-day Poland over the last two millennia, PLoS ONE, vol. 9, nr 10, 2014.
Instytut Biologii i Ewolucji Człowieka, Wydział Biologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 




